Ếch nhẽo đốm, Limnonectes splendissimus.
Cái tên không đến từ bố mẹ !.
Các loài ếch nhẽo trong nhóm Limnonectes là một trong những nhóm có những đặc điểm kì lạ về đời sống và vẻ bên ngoài. Có hai chiếc “răng nhanh” ở hàm dưới giúp con đực có thể đánh nhau trong mùa sinh sản, được gọi là “fanged frog”, có tập tính đào tổ ven suối bảo vệ nòng nọc, hay mang nòng nọc trên lưng, hay thậm chí nòng nọc phát triển ngay trong bụng cho đến khi thành ếch con…Và đây cũng là nhóm có số loài đa dạng với 79 loài hiện biết.
Trong một chuyến đi thực địa vào hồi tháng 2/2023 tại Lâm Đồng, nhóm Vnherps đã tìm thấy những cá thể con non của loài ếch nhẽo, ban đầu rất giống với loài phân bố rộng và đã biết là ếch nhẽo Pôi-lan được mô tả những năm 1942 ở Quảng Trị, tuy nhiên chúng lại trông rất khác biệt bởi hoa văn bao phủ cả vùng họng và nửa mặt bụng. Sau đó, để có thêm thông tin, các cuộc khảo sát khác nhằm thu thập thêm mẫu vật để phân tích về hình thái của những cá thể trưởng thành đã được tiến hành.
Thật may mắn, song song với thu thêm số liệu cho loài “lạ” này, chúng tôi có trong tay các mẫu vật loài L. poilnai gần địa điểm chuẩn của loài này ở gần Bắc Hướng Hóa, Quảng Trị. Các công việc trong phòng thí nghiệm đã được hành và giải trình tự gene ti thể 16S của các mẫu vật này để đối chứng với quần thể ở Lâm Đồng. Kết quả, quần thể ở Lâm Đồng rất khác biệt về hình thái lẫn kết quả về sinh học phân tử.
Từ những dẫn chứng về hình thái và di truyền, team VNherps đã làm việc cùng các nhà khoa học từ Canada và Trung Quốc để đặt tên cho quần thể ở Langbian tên Ếch nhẽo đốm - Limnonectes splendissimus sp. nov. Le, Nguyen, Murphy, Tran, Nguyen & Che, 2025. Ếch nhẽo đốm được đặt tên bởi đặc trưng hoa văn phần ngực ở các cá thể non.
Loài mới có thể nhận dễ dàng phân biệt với loài Limnonectes poilani bởi hoa văn ở mặt bụng. Ở con non, chúng có hoa văn sặc sỡ bởi các đốm đen trắng bao phủ cả mặt họng và phần trước ngực, phần mặt bụng còn lại là màu vàng cam sặc sỡ. Khi trưởng thành, hoa văn đốm đen trắng này nhạt dần nhưng vẫn thấy rõ ở mặt họng và mặt bụng màu vàng cam. Ngoài ra, các đặc điểm hình thái khác như kích thước cơ thể, tỉ lệ đường kính màng nhĩ/đường kính mắt, tỉ lệ đường kính mắt/khoảng cách màng nhĩ-mắt cũng đều cho thấy sự khác biệt giữa hai loài này.
Loài ếch nhẽo mới có vùng phân bố khá rộng ở cao nguyên Lâm Viên và vùng phụ cận, loài này có kích thước lớn gần 10 cm và sinh sống ở các suối nước trong khu vực rừng tự nhiên có độ che phủ cao.
Như vậy, hiện nay, Việt Nam ghi nhận phân bố của 12 loài ếch nhẽo thuộc giống Limnonectes là Limnonectes bannaensis Ye, Fei, Xie & Jiang; L. dabanus (Smith); L. fastigatus Stuart, Schoen, Nelson, Maher, Neang, Rowley & McLeod; L. gyldenstolpei (Andersson); L. kiziriani Pham, Le, Ngo, Ziegler & Nguyen; L. kohchangae (Smith); L. limborgi (Sclater); L. nguyenorum McLeod, Kurlbaum & Hoang; L. phuyenensis Pham, Do, Le, Ngo, Nguyen, Ziegler & Nguyen; L. poilani (Bourret); L. quangninhensis Pham, Le, Nguyen, Ziegler, Wu & Nguyen và loài mới.
Tài liệu tham khảo: https://doi.org/10.11646/zootaxa.5570.1.2
Biên soạn: Lê Văn Mạnh
Bình luận