Micro-bé; Nano- bé của bé: Nanohyla, bình cũ rượu mới, nhưng chất lượng thì tuyệt hảo.
Bàn về giống nhái bầu "bé của bé" Nanohyla, một giống nhái bầu lùn vừa được tách ra từ giống nhái Bầu.
Nhái bầu Microhyla, được biết đến là nhóm ếch có những thành viên tí hon nhất nhì trong số hơn tám ngàn loài lưỡng cư trên trái đất. Đặc trưng phải kể đến loài nhái bầu ở Borneo thường đẻ trứng trong cây nắp ấm và chỉ khoảng 10 mm.
Trong nhóm này trước đây biết đến khoảng hơn 64 thành viên, và còn nhiều ứng viên đang chờ để được liệt kê vào gia phả (mô tả và đặt tên).
Từ lâu, người ta đã biết rằng có hai nhóm anh em trong giống này, vì khi xét nghiệm huyết thống (phân tích di truyền), một số loài đứng riêng rẽ và xen vào đó là anh em nhà Nhái lưỡi (Glyphoglossus – ông anh họ) luôn xe chân đứng giữa.
Những ngặt một nỗi là ngoài cái xét nghiệm huyết thống thấy nó hơi khác, thì bên này cũng có đủ dạng thành viên to, nhỏ tấm bé, bên kia cũng chừng ấy thành viên to, nhỏ các kiểu. Mặc dù nhánh thứ hai chỉ có chục thành viên và đều rất bé. Vì thế theo thời gian mối hoài nghi càng tăng nhưng chưa ai dám đứng ra để kết luận. Có lẽ vì sợ mang tiếng.
Những năm gần đây, đúng rồi, mấy món này phải để các anh có tâm mới làm được. Ấy là có một nhóm nhaf nghiên cứu từ lâu đã quan tâm món nhái bầu này. Sau hàng năm trời tìm kiếm đủ thành viên dòng họ Nhái bầu khắp Đông và Đông Nam Á, các ổng đã suy xét cẩn thận nguồn gốc gia phả, phân tích các đặc điểm từ giải phẫu đến huyết thống.
Kết quả như mong đợi, chục thành viên thường đứng riêng lẻ trong các cuộc họp dòng tộc thực ra là một nhánh riêng của Giống nhái bầu. Và vì cả chín thành viên đều bé, nên các bác đã đặt cho cái tên Nanohyla. Nghĩa của nó là bé hơn nữa hay "lùn" hoặc "ngắn". Điều này liên quan tới kích thước chỉ tầm 11-26 mm của 9 thành viên hiện biết.
Tôi thì sẽ đặt cho nhánh mới của dòng họ này là Tộc nhái lùn. Nhưng tiếc cái đa số đều nhẵn thín và không có râu.
Hiện trong 9 thành viên (loài) trong tộc này, đa số đã biết trước đó. Có sáu thành viên cư ngụ chủ yếu ở miền Trung và Tây Nguyên nước ta. Ba thành viên còn lại từ các nước khác ở vùng Đông Nam Á.
Đặc trưng dễ nhận ra để phân biệt Tộc nhái lùn này so với người anh em nhái bầu Microhyla không hẳn là kích thước. Vì nhà Nhái bầu cũng có loài chỉ tầm 10 mm. Điều dễ nhận ra là giống nhái lùn này có màng nhĩ khá rõ ràng trong khi hoàn toàn ẩn dưới da ở Nhái Bầu Microhyla, ngoài ra ở bàn chân chỉ có một cái nố sần ở mé trong gần ngón chân sau thứ nhất (có 1 hoặc hai ở Microhyla) và gờ da giữa lưng hoàn toàn biết mất (hầu hết có).
Các thành viên trong tộc lùn này gồm: Nanohyla albopunctata Poyarkov, Gorin, and Trofimets, 2023 (VN) l, Nanohyla annamensis (Smith, 1923) [VN]; Nanohyla annectens (Boulenger, 1900); Nanohyla arboricola (Poyarkov, Vassilieva, Orlov, Galoyan, Tran, Le, Kretova & Geissler, 2014) [VN]; Nanohyla hongiaoensis (Hoang, Nguyen, Luong, Nguyen, Orlov, Chen, Wang & Jiang, 2020) [VN]; Nanohyla marmorata (Bain & Nguyen, 2004) [VN]; Nanohyla nanapollexa (Bain & Nguyen, 2004) [VN]; Nanohyla petrigena (Inger & Frogner, 1979); Nanohyla perparva (Inger & Frogner, 1979); and Nanohyla pulchella (Poyarkov, Vassilieva, Orlov, Galoyan, Tran, Le, Kretova & Geissler, 2014) [VN]. Loài có phần [VN] là loài có ở Việt Nam.
Giới thiệu tới các bạn hình ảnh của 6/7 chú lùn trong số 9 chú trong tộc Lùn có mặt ở Việt Nam.
Tài liệu tham khảo: Gorin VA, Scherz MD, Korost D V, Poyarkov NA. Consequences of parallel miniaturisation in Microhylinae (Anura ,Microhylidae), with the description of a new genus of diminutive South East Asian frogs. Zoosyst Evol. 2021;97(1):21–54.
Comments